هرچند در این مورد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری متولی محسوب می‌شود اما به‌نظر می‌رسد امروزه تعامل شهرداری و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز به نتایج مثبتی رسیده است. شاید همچنان اختلافاتی در برخی بخش‌های خصوصی بین شهرداری و میراث فرهنگی وجود داشته باشد اما امروزه ارتباط این دو سازمان با یکدیگر شکل مطلوبی به‌خود گرفته است. اخیراً احیا و مرمت ابنیه تاریخی منطقه 12 شهرداری روند مطلوبی به خود گرفته است. بازسازی حمام نواب بهانه خوبی شد تا به این موضوع بپردازیم.
بازسازی حمام نواب با معماری متعلق به دوره قاجار و حتی به گفته برخی منابع متعلق به دوره صفوی است، در هفته جاری به پایان رسید.
این حمام در یکی از محورهای قدیمی و تاریخی تهران به نام امامزاده یحیی واقع شده و در نقشه شاه طهماسب نیز دیده می‌شود. در حال حاضر این حمام مرمت شده و در آینده نزدیک کاربری فرهنگی پیدا می‌کند.
گرمابه نواب به‌عنوان اثری تاریخی توسط سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده و از جمله آثار تاریخی کشور است که در ردیف آثاری چون حمام فین کاشان قرار می‌گیرد و فضای آن همه ویژگی‌های معماری سنتی حمام ایرانی از جمله سربینه، بینه، اعیان‌نشین، حوضچه آب سرد و فضای اختصاصی ورودی خانواده را دارد. به گفته علی‌محمد محمدی، مدیر بافت تاریخی شهرداری منطقه12، طرح بازسازی حمام نواب نزدیک به 3سال پیش شکل گرفته و عملیات اجرایی آن از 2سال قبل آغاز شده و اواخر سال 88 به‌پایان رسیده است.
در بازسازی این حمام به‌گونه‌ای عمل شده که می‌توان از پشت‌بام آن برای کاربری فرهنگی استفاده کرد. این پروژه در گستره‌ای با 900 متر مربع اعیانی و 700 متر مربع عرصه به‌اجرا در آمده است و در این فرایند حفظ معماری سنتی بنا از اولویت ویژه‌ای برخوردار بود. در بازسازی گرمابه نواب از رنگ کاشی‌های قدیمی و آجرهای مهر استفاده شده است.
گرمابه نواب قدمتی 400ساله دارد و در مرمت و بازسازی آن خاکبرداری دستی صورت گرفته که در این فرایند رواق‌ها و گنبدهای اصلی آن از خاک بیرون آمده و در حال حاضر به‌عنوان اثر تاریخی در بافت قدیمی امامزاده یحیی آماده بازدید و بهره‌برداری شهروندان است. به گفته محمدی مبلغی بالغ بر یک میلیارد تومان برای بازسازی این حمام هزینه شده است.
احیای بافت‌های تاریخی در منطقه12 همچنان ادامه دارد. اداره بافت تاریخی و معاونت فنی و عمرانی به‌منظور حفظ هویت تاریخی این منطقه به‌عنوان میراث‌دار پیشینه تاریخی تهران قدیم و همچنین زیباسازی منظر شهری و ایمن‌سازی و استحکام بخشی بناهای تاریخی، مرمت و بازسازی نماهای شهری و بناهای تاریخی را در دستور کار خود قرار داده است.
دیوار قورخانه از ایستگاه مترو میدان امام خمینی(ره) تا ورودی بوستان آتش‌نشان به مرور زمان تحت‌تأثیر عواملی دچار تغییرات شده بود و نیاز به مرمت اساسی در آن دیده می‌شد که با حریم‌کشی مناسب این معبر و حفظ نکات ایمنی جهت عبور و مرور شهروندان، عملیات اجرایی بازسازی آن، به‌طوری‌که طرح قبلی کاملا حفظ شود، از اوایل اسفندماه سال گذشته آغاز شده و تا پایان تیرماه ادامه خواهد داشت. مرمت خانه پروین اعتصامی و حمام نواب نیز به پایان رسیده و محوطه‌سازی بنای سرقبرآقا نیز از ابتدای سال‌جاری آغاز شده و طراحی و نماسازی خیابان ناصرخسرو و سردر تاریخی پارک امین‌الدوله در دست بررسی است.
محمدی درباره تعامل شهرداری و سازمان میراث فرهنگی می‌گوید: امروزه شهرداری بخشی از وظایف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را با هزینه و امکانات و توانایی خود انجام می‌دهد. این تعامل در گذشته کمتر بود اما امروزه شهرداری از آنجایی که در اصلاح زیرساخت‌های شهری فعال است بخشی از این وظیفه را در حوزه کاری میراث فرهنگی و در تعامل با آن سازمان انجام می‌دهد. این تعامل در منطقه12 که بافت تاریخی آن بیشتر از مناطق دیگر است، نمود بیشتری دارد.
در تمام فضاهایی که سازمان میراث فرهنگی می‌تواند فعال باشد، شهرداری نیز مشارکت دارد. به گفته محمدی، شهرداری مشارکت فعالی در بخش گردشگری دارد و نمونه آن تورهای گردشگری ایام نوروز89 بود که در سطح وسیعی 6هزار نفر را به مدت 10روز به بازدید از موزه‌ها و بافت‌های تاریخی برد. به گفته او بافت‌های تاریخی نقش مهمی در جذب گردشگر دارند.
تا‌کنون 180مورد بافت تاریخی در منطقه12 ثبت شده است اما تعداد زیادی بنای واجد ارزش نیز به دلایل مختلف هنوز به ثبت نرسیده است. بافت‌هایی که ارزشمند هستند گاهی از دید مسئولان مخفی می‌مانند. بعضی بناها مستندنگاری می‌شود اما چون محافظتی در مراحل بعدی از آنها صورت نمی‌گیرد تخریب می‌شود. نمی‌توان گفت چند بنای باارزش در این منطقه وجود دارد اما در حال حاضر بناهای تاریخی این منطقه در مرحله شناسایی است و بعد از شناسایی اولیه، شناسایی کامل و بعد از آن، اطلاعات جمع‌آوری‌شده تبدیل به یک کتابچه می‌شود و سابقه‌ای از آنها تهیه می‌شود تا برای علاقه‌مندان همچون دانشجویان و استادان قابل استفاده باشد.
امروزه بیشترین مراجعه‌کنندگان به ابنیه تاریخی دانشجویان هستند و کتابخانه تخصصی، نقشه و... نیز در اختیار آنها قرار می‌گیرد. نهادینه‌کردن بحث احیای هویت، نیازمند فعالیت فرهنگی است. بخشی از این کار با آشنا‌شدن مردم با بناهای تاریخی شهر و هویت و اصالت شهر انجام می‌شود. با شناساندن میراث کالبدی و معنوی شهر است که انگیزه برای حفظ این ابنیه تقویت می‌شود. تا زمانی که حساسیت مردم نسبت به حفظ بناهای تاریخی برانگیخته نشود و ارزش تاریخی این بناها به رخ کشیده نشود، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم شهروندان در جهت حفظ این ابنیه کوشا باشند.
محمدی راهکار آشنایی مردم با این بناها را معرفی آنها از طریق چاپ کتابچه‌های راهنما، برگزاری تورهای گردشگری، انتشار سی‌دی‌های حاوی اطلاعات در مورد ابنیه تاریخی، امامزاده‌ها، موزه‌ها و... می‌داند. برخی از مسئولان در سال‌های گذشته کوتاهی در حفظ بناهای تاریخی را به نبود یک الگوی مشخص در مرمت و بازسازی این بناها نسبت می‌دادند اما ظاهرا در حال حاضر این مشکل نیز برطرف شده و این بازسازی‌ها باتوجه به الگوی مشخصی صورت می‌گیرد.
به گفته محمدی، دستورالعملی در این زمینه تهیه شده است که میراث فرهنگی نیز در اجرای آن دخیل است. با ابلاغ و تکمیل این دستورالعمل، بخشی از کار به آموزش مشاوران و معماران اختصاص می‌یابد. بحث فرهنگسازی نیز نباید فراموش شود. با فرهنگسازی، شاید شهروندان به نماهای سنتی و تاریخی نسبت به نماهای مدرن رغبت بیشتری نشان دهند. در این میان درنظرگرفتن بحث آموزش بسیار حائز اهمیت است. معماران ما نقش انتقال ایده‌ها را به شهروندان بر عهده دارند. اگر در این زمینه فرهنگسازی شود، راه زیادی را طی کرده‌ایم.
